Έντεχνο

Έντεχνο είναι ορχηστρική μουσική με στοιχεία από τον ελληνικό παραδοσιακό ρυθμό και μελωδία. Τα λυρικά του θέματα βασίζονται συχνά στο έργο των διάσημων Ελλήνων ποιητών. Το έντεχνο προέκυψε στα τέλη της δεκαετίας του '50, βασισμένο στο δυτικοποιημένο ρεμπέτικο από τους Βασίλη Τσιτσάνη και Μανώλη Χιώτη. Ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν οι δημοφιλέστεροι πρώτοι συνθέτες των έντεχνων τραγουδιών.

Προέλευση

Σε αντίθεση με άλλες μορφές ελληνικής αστικής παραδοσιακής μουσικής, οι έντεχνες συναυλίες συχνά θα πραγματοποιούνταν έξω από μια αίθουσα ή ένα νυχτερινό κέντρο, στην ύπαιθρο. Ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν οι δημοφιλέστεροι πρώτοι συνθέτες των έντεχνων τραγουδιών. Και οι δύο εκπαιδεύτηκαν στην κλασσική μουσική και -μεταξύ άλλων λόγων- η έλλειψη ενός ευρέως κοινού γι 'αυτό το είδος μουσικής στην Ελλάδα, τους οδήγησε στην εφεύρεση του έντεχνου, στο οποίο μεταβίβασαν κάποιες αξίες της δυτικής μουσικής τέχνης.[1][2] Άλλοι σημαντικοί Έλληνες συνθέτες ήταν οι: Σταύρος Κουγιουμτζής, Μάνος Λοΐζος και Δήμος Μούτσης. Σημαντικοί στιχουργοί αυτού του είδους, είναι ο Νίκος Γκάτσος, ο Μάνος Ελευθερίου και ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης. Μέχρι τη δεκαετία του 1960, τα καινοτόμα άλμπουμ βοήθησαν το έντεχνο να πλησιάσει το mainstream και οδήγησαν επίσης στην οικειοποίηση του από την βιομηχανία κινηματογράφου για την χρήση σε soundtracks.

Έργα

Αξιοσημείωτα έντεχνα έργα περιλαμβάνουν:

Έξι λαϊκές ζωγραφιές (Μάνος Χατζιδάκις, 1951)

Επιτάφιος (Μίκης Θεοδωράκης, 1960, ποίηση του Γιάννη Ρίτσου)

Επιφάνεια (Μίκης Θεοδωράκης, 1962, ποίηση του Γιώργου Σεφέρη)

Του νεκρού αδελφού (Μίκης Θεοδωράκης, 1962)

Μικρές Κυκλάδες (Μίκης Θεοδωράκης, 1963, ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη)

«Το Άξιον Εστί» (Μίκης Θεοδωράκης, 1964, ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη)

Το χαμόγελο της Τζοκόντας (Μάνος Χατζιδάκις, 1965)

Ρωμιοσύνη (Μίκης Θεοδωράκης, 1966, ποίηση του Γιάννη Ρίτσου)

Μπάλος (Διονύσης Σαββόπουλος, 1970)

Ο Μεγάλος Ερωτικός (Μάνος Χατζιδάκις, 1972)

Δεκαοκτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας (Μίκης Θεοδωράκης, 1973, ποίηση του Γιάννη Ρίτσου)

Το μεγάλο μας τσίρκο (Σταύρος Ξαρχάκος για το θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, 1974)

Τετραλογία (Δήμος Μούτσης, 1975, ποίηση από τον Κωνσταντίνο Π. Καβάφη, Κώστα Καρυωτάκη, Γιάννη Ρίτσο και Γιώργο Σεφέρη)

Σταυρός του Νότου (Θάνος Μικρούτσικος, 1979, ποίηση του Νίκου Καββαδία)

Καλλιτέχνες

Συνθέτες:

Νίκος Γκάτσος (στιχουργός)

Μάνος Ελευθερίου (στιχουργός)

Μίκης Θεοδωράκης

Μάνος Λοΐζος

Γιάννης Μαρκόπουλος

Θάνος Μικρούτσικος

Δήμος Μούτσης

Σταύρος Ξαρχάκος

Μίμης Πλέσσας

Μάνος Χατζιδάκις

Τραγουδιστές:

Χάρις Αλεξίου

Νένα Βενετσάνου

Μαρία Δημητριάδη

Νάνα Μούσχουρη

Μανώλης Μητσιάς

Γιώργος Νταλάρας

Μαρία Φαραντούρη

Νέο Κύμα

Διονύσης Σαββόπουλος

Μια μορφή έντεχνου που είναι ακόμη πιο κοντά στη δυτική κλασσική μουσική, εισήχθη στα μέσα της δεκαετίας του 1960, η οποία ονομαζόταν Νέο Κύμα και ήταν ένα μείγμα έντεχνου και σανσόν από τη Γαλλία. Ένας από τους πρώτους συντελεστές του είδους ήταν ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο οποίος συνδύασε Αμερικανούς μουσικούς, όπως ο Μπομπ Ντίλαν και ο Φρανκ Ζάπα, με μακεδονική παραδοσιακή μουσική και στίχους με πολιτική διείσδυση. Αργότερα, αναδύθηκαν περισσότεροι καλλιτέχνες, όπως η Αρλέτα, η Μαρίζα Κωχ, ο Μιχάλης Βιολάρης, ο Κώστας Χατζής και ο συνθέτης Γιάννης Σπανός.

Αυτή η μουσική σκηνή άνθησε σε έναν συγκεκριμένο τύπο boîte de nuit, τις Μπουάτ.

Καλλιτέχνες

Αρλέτα

Μιχάλης Βιολάρης

Γιώργος Ζωγράφος

Ρένα Κουμιώτη

Μαρίζα Κωχ

Πόπη Αστεριάδη

Γιάννης Πουλόπουλος

Διονύσης Σαββόπουλος

Γιάννης Σπανός

Κώστας Χατζής

Καίτη Χωματά

Λίνος Κόκοτος

Νίκος Χουλιαράς

Νότης Μαυρουδής

Λάκης Παππάς

Νίκος Καλλίτσης

Σύγχρονο έντεχνο

Το σύγχρονο έντεχνο είναι η μορφή του έντεχνου που εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1980 και είναι ως επί το πλείστον αυτό που σημαίνει έντεχνο, όταν χρησιμοποιείται σε γενικό πλαίσιο σήμερα.

Καλλιτέχνες

Πασχαλίδης Μίλτος

Ελευθερία Αρβανιτάκη (σύγχρονο λαϊκό)

Χάρις Αλεξίου (λαϊκό-έντεχνο)

Αλκίνοος Ιωαννίδης

Αδελφοί Κατσιμίχα

Σταμάτης Κραουνάκης (συνθέτης και ερμηνευτής, λαϊκό-έντεχνο)

Λαυρέντης Μαχαιρίτσας

Σαβίνα Γιαννάτου

Σωκράτης Μάλαμας

Θανάσης Παπακωνσταντίνου

Νίκος Παπάζογλου

Άλκηστις Πρωτοψάλτη (σύγχρονο λαϊκό, έντεχνο ποπ)

Τάνια Τσανακλίδου

Νίκος Ξυδάκης (συνθέτης και μουσικός)

Γιάννης Χαρούλης

Νατάσα Μποφίλιου

ΠΗΓΗ